De eerste klap...

Tezamen met de degradatie uit de KNSB is het jeugdig elan verdwenen uit het eerste team. Het heeft plaatsgemaakt voor bedachtzaamheid en ervaring. De opdracht aan de spelers is derhalve uniform: (1) mijd tactische stellingen, (2) blijf verre van tijdnood maar bovenal: (3) probeer wakker te blijven. De ondankbare taak aan ons is om dit seizoen in verlaten buurthuizen, koude kerkgebouwen en kille achterafzaaltjes op regenachtige, doordeweekse avonden, het vlaggenschip van SHTV terug te zetten op het nationale toneel. Gedwee zullen wij vervolgens de pas op de plaats maken. De bravoure en frisheid keren dan immers terug. Dat is zeker. Gelukkig maar. Een rol in de schijnwerpers past ons ook eigenlijk niet.

Geen regel zonder uitzondering. Zo ook hier. Maarten is, bij gebrek aan beter, de zogeheten jonge hond van SHTV 1. In die hoedanigheid vloog hij zijn tegenstander, prompt nadat het fluitsignaal geklonken had, naar de strot. Die pareerde onverwacht vakkundig. Niettemin resteerde voor wit een prettig positioneel voordeeltje.

[SetUp "1"]
[FEN "2k4r/ppp3pp/1b6/4p3/4N3/8/PPP1rPPP/2R2RK1 w - - 0 1"]

Helaas. Onze man kon de omschakeling niet maken. Zwart heeft slechts één actief stuk. Deze simpel onschadelijk maken met 1. Tfe1, levert iets duurzaams op: het onaantastbare paard op e4 is beduidend sterker dan de zwarte loper. Maarten verkoos het onzalige plan om met zijn damevleugelpionnen op te rukken. Een sterk staaltje misplaatste agressie waarmee hij niet alleen de toren op e2 in leven liet, maar ook de zwarte loper het fraaie veld d4 ter beschikking stelde. Niet veel later kostte een eenvoudige truc een pion. Na een zeker 1.Pf5 (opzichtige schending van regel 1 en vermoedelijk ook 3) volgde het ontnuchterende 1… Txf2 2.Txf2 Lxf2 3.Kxf2 Tf8 waarna het paard verloren ging na 4. g4 g6. Wonder boven wonder wist M. nog net genoeg activiteit met zijn toren creëren om remise af te dwingen. Tweeënhalve(!) week nadien mailde M. mij zijn relaas (wat grotendeels neerkwam op bovenstaande). Het is slechts gissen naar wat er zich in de tussentijd heeft afgespeeld. Maar, zoals hij zelf aangaf, was zijn schrijven wellicht enkel en alleen van therapeutische waarde.

Erik trof aan het eerste bord de sterke Kees Dekker. Erik bediende zich van het Frans maar kon de stelling nooit in evenwicht krijgen. Een poging de openingsproblemen tactisch op te lossen met … g5 faalde jammerlijk (regel 1!). Nadat de kruitdampen waren opgetrokken, werd duidelijk hoe zeer het mis was gegaan. Tussen de smeulende resten, ontwaarde zwart juist dat ene stuk waar het vanaf de allereerste zet zo graag vanaf had gewild. De volgende structuur werd zichtbaar (beiden hadden ook nog een toren, dame en uiteraard koning).

[FEN "8/pp3p1p/2b1p3/3pP3/3N4/8/PP3PPP/8 w - - 0 1"]

Het behoeft geen betoog: het paard is heer en meester; de loper past slechts nederigheid. Wit wist er wel raad mee.

Gelukkig waren er ook enkele teamgenoten die zich voorbeeldig hielden aan de opdracht.
William rekende resoluut af met zijn opponent. Dat was hard nodig ook want hij dreigde zich al vroeg op de avond te bezondigen aan regel 3. Ook hier poogde zwart zijn openingsproblemen op te lossen met onvoldoende voorbereide activiteit. Na 1… b5? volgde 2. Dxb5 Tb8 3.Da4 Tb4 4. Da3. En hier zag zwart pas welke vloot hij achter zich in brand had gestoken. Noodgedwongen volgde 4… c4 en dat was synoniem aan het hijsen van de witte vlag. De witte paarden galoppeerden fier naar c6 en b5. Onaantastbaar. William was bescheiden over zijn optreden. Het was niet meer dan vingeroefening geweest. Een simpele demonstratie van cool play.

******
Cool play - William van Zanten

In mijn partij tegen Scheve Toren vond ik de beslissende wending (die overigens achter de schermen bleef, omdat de tegenstander die – toen het te laat was – ook zag aankomen) waarschijnlijk zo snel, omdat ik veel soortgelijke combinaties heb bekeken in mijn onderzoek ‘tactisch uit de penning ontsnappen’. Bij een bepaalde subcategorie gaat de ene speler bewust in de penning staan, omdat hij ziet dat de ander niet van de penning zal kunnen profiteren – vaak is zelfs het tegendeel het geval.

[Event "Mar del Plata"]
[Site "Mar del Plata"]
[Date "1959.03.30"]
[Round "7"]
[White "Fischer, Robert James"]
[Black "Shocron, Ruben"]
[Result "1-0"]
[SetUp "1"]
[FEN "1r1q2k1/4bp1p/2R1n1p1/4p1P1/B1p1P1Q1/2P1B1P1/5PK1/8 w - - 0 39"]
[PlyCount "3"]
[EventDate "1959.03.23"]
[EventType "tourn"]
[EventRounds "15"]
[EventCountry "ARG"]

39. Rxe6 Qc8 {en het schijnt dat wit suf in een penning is gelopen, maar hij deed het bewust, en dat maakt het cool play.  Wit had niet alleen de penning voorzien, maar ook de ontsnapping:} 40. Bd7 $1  ({Na} 40… Qxd7 {kan wit slaan met schaak & damewinst})  1-0

Minder bekend is Seirawan – Korchnoi, Las Palmas 1981 (o.a. te vinden op de DVD die Ben Spierings onlangs kocht: Yasser Seirawan, My Best Games)

[Event "Las Palmas"]
[Site "Las Palmas"]
[Date "1981.??.??"]
[Round "5"]
[White "Seirawan, Yasser"]
[Black "Kortschnoj, Viktor"]
[Result "1-0"]
[ECO "B81"]
[WhiteElo "2555"]
[BlackElo "2650"]
[SetUp "1"]
[FEN "k1r5/1p3p2/p2Q1Pp1/3Rp1P1/4Pn2/2N5/1Pq5/K7 w - - 0 37"]
[PlyCount "8"]
[EventDate "1981.06.??"]
[EventType "tourn"]
[EventRounds "10"]
[EventCountry "ESP"]
[EventCategory "12"]

37. Rc5 Rxc5 $2 {Volgens Seirawan speelde Kortschnoj dit snel, omdat hij meteen terugslaan verwachtte, waarna hij met Dxb2+ (en Pd3+) zou profiteren van de vork op Koning en Dame. Maar Wit heeft een simpele tussenzet, waarmee juist hij profiteert van een bezwaar van de 'pennende' positie van Dc2 op Dc5:} 38. Qf8+ Ka7 39. Qxc5+ Ka8 40. Qc8+ Ka7 1-0

******

Hans speelde op het eerste gezicht een vlekkeloze partij. U begrijpt, dat was het dus niet. Leerzaam wel. Hans is gepokt en gemazeld en kent de wetten van het positiespel. Tactisch blijft de teamleider steevast tot de laatste zet met de billen stevig tegen elkaar aangedrukt toekijken. Zeker op donderdagavond. Deze partij was daarop geen uitzondering. Schaken kan hard zijn. Onrechtvaardig misschien. Eén onschuldige zet kan teniet doen wat daarvoor in een veelvoud ervan met de grootste zorg is opgebouwd. Maar soms zegeviert gelukkig toch degene die daar het meeste recht op heeft.

[Date "2015.09.24"]
[White "Kleijn, Jeroen"]
[Black "Segers, Hans"]
[Result "0-1"]
[Annotator "Pauw, Sander"]
[SetUp "1"]
[FEN "r4rk1/ppq1ppb1/2n3pp/3p4/3P1nb1/2P1BN2/PPBN1PPP/R2Q1RK1 w - - 0 14"]
[PlyCount "38"]
14. g3 $2 {Wit verzwakt ernstig de witte velden rondom zijn koning. De beoogde verdediger hiervan, is verdwaald geraakt op c2 en kan niet helpen. Hans maakt optimaal gebruik van deze omissie. 14. h3 was de aangewezen zet.} Nh3+ 15. Kg2 e5 16. dxe5 Nxe5 17.Qc1 Rfe8 18. Nxe5 Rxe5 19. Bd4 Rh5 20. Be3 Re8 21. Bd1 Qd7 22. f3 $19 {Wit probeert de druk op zijn koning over de witte velden te verminderen, maar Hans weerlegt dit fraai. Kijk hoe actief de zwarte stukken staan en hoe passief wit staat opgesteld. Vaak betekent zo'n groot verschil in activiteit dat offers mogelijk zijn waarmee het positionele, dynamische voordeel, tactisch ten gelde wordt gemaakt.} Nf4+ $1 23. Bxf4 Bh3+ 24. Kf2 g5 ({Met} 24... Qe6 $1 {kon zwart de vis snel op het droge krijgen. Zwart dreigt niet alleen 25... Db6+, maar ook 25... Lxf1 waarna wit veel materiaal moet geven om mat te voorkomen.}) 25. Be3 d4 26. cxd4 Bxd4 $2 ({Een onnauwkeurigheid. Met} 26... Rxe3 $1 {wordt de koning het open veld ingelokt.}) 27. Re1 {Wit weet zijn stelling nu nog net bij elkaar te houden.} Bf5 28. Nf1 Bd3 29. Be2 $2 ({De beslissende fout. Het paard op f1 raakt overbelast want het moet zowel e3 als h2 verdedigen. Met} 29. Qd2 $1 {had wit zwart kunnen dwingen om stukken te ruilen waarmee de aanval en kracht inboet. Door de ongelukkige positie van de toren op h5 mag wit zelfs op een klein voordeel rekenen.}) 29... Bxe3+ 30. Nxe3 Rxh2+ 31. Ng2 Qd4+ 32. Kf1 Rh1# 0-1

De tegenstander van Jan Willem toonde weinig aspiraties om met wit voor het volle punt te gaan. Op het moment dat een remise-aanbod de meest voor de hand liggende zet van wit zou zijn, koos hij voor het kortzichtige 1.h4. Het even simpele als doeltreffende 1… Tb8-b4 leverde een volle pion op vanwege de röntgenaanval op h4 en de witte dame halverwege op e4. Jan Willem slaagde er niet in het surplus op het scorebord tot uitdrukking te brengen. Misschien was het achteraf ook wel niet verdiend.

Peter zit aan de staart. Een ondankbare plek. Vaak is dat bij een tochtige uitgang. Op armlengte van de bar. De dampen van de wc reiken vaak nog net tot bord 8. Als er groepje mensen staat te praten, staan ze meestal dicht bij bord 8. Nee, schaken op bord 8 is geen pretje. En toch verwacht men dat je wint. Want je speelt op bord 8. Wij hebben Peter op bord 8. Die is onverstoorbaar. Doet wat er gedaan moet worden. Zo ook dit keer. Zwarte pion op d7, witte loper op d6. Peter zet niet graag zijn stukken op de helft van zijn tegenstander. En als hij dat wel doet, dan is dat ronduit slecht nieuws voor zijn tegenstrever. De loper heeft er de halve partij gestaan. De uitslag was nooit in Frage.

Zelf speelde ik tegen Dave Theijn. Een oude bekende. Vroeger won ik er nog weleens van. De laatste tijd niet meer. Het werd een niemendalletje. Snel vergeten.

De strijd die als laatste gaande was, speelde zich af op bord 3. Eduard had overduidelijk zichtbaar moeite met de nieuwe richtlijnen. Normaal gesproken is een combinatie van het niet naleven van 1 en 3 fataal. Maar Eduard lapte ook de ongeschreven vierde regel aan zijn laars: niet laten afleiden door iets of iemand buiten het speelbord. En dus ging het voorspelbaar reeds in het vroege openingsspel mis. In een Spaans opgezette partij mocht wit met 1.Lxf7+ Kxf7 2.Dd5+ Pe6 3.Df3+ Kg6 4.De4+ Kf7 5.Dxa8 een kwaliteit ophalen. Dit had de vorentscheidung moeten zijn. De weelde was evenwel niet aan wit besteed. Geobsedeerd door de zwarte monarch op f7, vergat hij hare majesteit op a8 in veiligheid te brengen. Uiteindelijk lukte dit alleen nog maar onder opoffering van een vol stuk. Met een kleine kwaliteit voorsprong wist Eduard uiteindelijk toch nog een zwaarbevochten overwinning te behalen.

De eindstand kwam daarmee (geflatteerd) op 5½ - 2½.

In het seizoen 2013-2014 werd het eerste team kampioen van de HSB. Dat willen we dit jaar weer. De indeling geeft houvast want er zijn belangrijke parallellen.
Toen ging het zo:
1: Schaakcombinatie HTV 1 - Scheve Toren 1 4 - 4
2: Promotie 2 - Schaakcombinatie HTV 1 2½ - 5½
3: Schaakcombinatie HTV 1 - Raadsheer-Corbulo 1 7 - 1
4: B.F. /Wassenaar 1 - Schaakcombinatie HTV 1 2 - 6
5: Schaakcombinatie HTV 1 vrij
6: Schaakcombinatie HTV 1 - Schaakhuis 1 6 - 2
7: WSC 2 - Schaakcombinatie HTV 1 5½ - 2½
8: Schaakcombinatie HTV 1 - RSC-Belgisch Park 1 5½ - 2½
9: Botwinnik 1 - Schaakcombinatie HTV 1 4 - 4

Het schema voor dit seizoen is als volgt:
1: Schaakcombinatie HTV 1 - Scheve Toren 1 5½ - 2½
2: Promotie 2 - Schaakcombinatie HTV 1
3: Schaakcombinatie HTV 1 - DSC 4
4: RSC-Belgisch Park 1 - Schaakcombinatie HTV 1
5: Schaakcombinatie HTV 1 vrij
6: Schaakcombinatie HTV 1 - DD 3
7: WSC 2 - Schaakcombinatie HTV 1
8: Schaakcombinatie HTV 1 - Rijswijk 2
9: Botwinnik 1 - Schaakcombinatie HTV 1

De eerste klap is uitgedeeld. Wat het uiteindelijk waard is, weten we pas in april 2016. Maar voorlopig liggen we voor op schema.

SHTV 11969-Scheve Toren 11856-
1Erik van der Raaf2070-Kees Dekker20440-1
2Maarten Stolte2029-Erik Jan Tromp1999½-½
3Eduard van Dijk1998-Rudi de Smit19691-0
4William van Zanten2022-Aad van Gent18411-0
5Hans Segers1962-Jeroen Kleijn17811-0
6Sander Pauw1950-Dave Theijn1827½-½
7Jan Willem le Grand1823-Michel Hubert1779½-½
8Peter Vorstermans1927-Wim Bergers16111-0